1 milyon girişimci Türkiye’yi uçurur

Girişim gurusu Prof. Beba “Dükkan açınca girişimci olunmuyor. Önce fikir ve icat gerek. Türkiye’de 1 milyon girişimci olsa uçarız” dedi.

Bu hafta Kahve Molası’nda konuğum Girişimcilik Gurusu Prof. Dr. Ali Beba. Bugüne kadar yaptığı çalışmalar ve araştırmalarla birçok girişimcinin yetişmesine destek oldu. Yurt dışında ve Türkiye’de inovasyon ve girişimcilik konusunda söz sahibi. Türkiye’de girişimcilik eğitimiyle ilgili faaliyetlerin önemli bir parçası olan Prof. Dr. Ali Beba, inovasyona dayalı girişimciliğin şu anda bildiğimiz klasik işyeri açma girişimciliğinden farklı olduğunu belirtti.

Son yıllarda girişimcilik, inovasyon gibi kelimeleri çok duyar olduk. ‘Girişimci’ kelimesinin de içini doldurmak lazım. Girişimci, herkes girişimci midir? 

İş kuran insana biz girişimci diyoruz, Türkiye’deki tanımı bu. Yani bu bir kuaför dükkânı açmak olabilir, bir sarraflık olabilir. Bunların her birine biz ‘girişimci’ diyoruz ve tabii her biri saygın kişiler bunlar. İş aramak yerine iş kurmak çok daha önemli, günümüzdeki koşullarda ama bizim girişimcilik tanımımıza biraz farklı bir açı gerekiyor. O da inovasyona dayalı girişimcilik. Şu anda bildiğimiz klasik işyeri açma girişimciliğinden farklı. Türkiye’den bir örnek vereyim ‘yemeksepeti’ diye bir firma kuruldu. Bu arkadaşların yaptığına baktığınızda karnı acıkanla bu işi tamamlayacak olan lokantalar arasında bir platform oluşturdular. Çok basit görünüyor, tabii öyle basit değil yaptıkları işe çok saygı duyuyorum ama bu yoktu örneğin. Bu bir inovasyon.Kahve Dünyası, Starbucks vs. bunların hepsi güzel şeyler. Eskiden kahvehaneler vardı, hâlâ var. Bunların farkı ne diye bakıyorsunuz. Buna İngilizce’den tercüme ile söyleyeyim ‘üçüncü yer’ diyorlar. Birinci yeriniz eviniz, bir de iş yeri var. O yüzden de Starbucks’ı Starbucks yapan inovatif düşünce tarzı. Üçüncü yere gelen insanlar isterse yemek yesin ev gibi olsun orası ama iş yeri gibi de olsun. İşte wifi verelim internete girsinler. Bu tür şeylere çok daha değerli gözüyle bakıyoruz. Çünkü bunlar başlarken zor başlıyor. Bunların yüzde 85’i ilk 3 yıl içinde bakıyorsunuz kaybolup gidiyor. Kalan yüzde 15’i sadece.

Başarı kriterleri ne peki burada? Neden yüzde 15 kalıyor?

Tabii ki. Bunun birincil nedeni insanlardaki heyecan kaybı, ikincisi takımın oluşmayışı. Ekip lazım çünkü girişimci denildiği zaman bizim hemen diğer farklı şeylerimizden biri, bir kişi geliyor aklımıza. Girişimcilikte takım yoksa girişimcilik diye bir şey yok. Ya da takım kurulduktan kısa bir süre sonra arada sorunlar başlıyorsa o da bitiyor. Eğer ürünü devamlı olarak daha iyi hale getirebilme kabiliyeti azalıyorsa, insanların beklentilerine tam cevap verebilecek noktadan kaçıyorsa bu ürünün veya hizmetin kalitesi veya şekli bu girişimler kolaylıkla kaybolup gidiyor.

ÖNCE İCAT LAZIM 

İnovatif durum kalkıyor mu ortadan?

Kalkıyor ve biz buna ne dedik biliyor musunuz? Türkçe’de inovasyonun tam karşılığı ne? İnovasyonda iki önemli parametre var; birincisi yeniliği anlatan icat olması lazım. Bu icat patentlenebilir, patentlenmeyebilir ama bir fikir olabilir. Bir de o icadın ticarileşebilir bir özellikte olması lazım. Örneğin ampul sadece bir ameliyat odası için yapılan bir şey olsaydı, orada kalırdı ama onu tutup da insanları geceleri karanlıktan kurtaracak bir cihaz haline getirdiğiniz zaman yani ticarileştirebiliyorsanız o icadı o zaman bu iş anlamlı oluyor. İcadınız yoksa yapılan işi yapmaya devam ediyorsunuz ki buna kes-yapıştır yöntemi de diyebilirsiniz. Öbür türlü çok iyi bir icat var ama o icadı hayata geçirecek, insanların ihtiyaçlarını karşılayacak bir ticari ürüne veya hizmete dönüştüremiyorsanız yani parametrelerden yine bir başkası olsa yine inovasyon yok.

Birkaç fikir mi olması lazım? Binlerce belki, yüzlerce…

Her gün düşüneceksiniz yani girişimcinin zamanı, cinsiyeti, rengi, sınırı, mekânı yok. Onun için girişimci dediğiniz zaman her an yenilikleri takip eden, bundan acaba nasıl bir fayda üretebilirim diyen kişi akla gelir. Belki girişimci tanımını biraz uzattım ama girişimciliği bu şekliyle algılarsak yani bunu Türkiye’de çok etkin bir isimle konuşurken bir ara sormuştum. ‘Türkiye’de bir sayı var mı, yani kaç girişimcimiz var?’ Bana olağanüstü büyük bir sayı verildi. Ben de ‘Bu sayı varsa Türkiye uçar.’ Bu 1 milyonun üzerinde girişimcimiz varsa.

Katma değeri yüksek inovatif ürünlerin ticari halde yurt dışına satılması olayı. Ne yapmalı, katma değeri yüksek ürün yaratma konusunda?

En önemli kısmı bilgiyle, eğitimle gelen bölümü. Çünkü insanlarda girişimcilerle ilgili şöyle bir yanlış paylaşım var. Yani işte Steve Jobs üniversite bile bitirmedi, Bill Gates üniversiteyi bıraktı. Demek ki üniversite okumanın da öyle girişimcilik için bir müthiş bir etkisi, faydası yok gibi. Bazı insanlara gömlekler, elbiseler dar gelebilir. Bu insanların üniversiteyi bırakması gibi bir şey onları beceremediğinden değil, başka hayalleri vardı ve onları üniversite dışında becerebileceklerini gördükleri içindi. Eğitimsiz girişimci olunur mu? Olunmaz, çok açık söyleyeyim mesela bugün Elon Musk’la tanışma fırsatı buldum. Adamın günde 7 saat okuduğunu biliyorum. Böyle tesadüfen, valla ne şanslı kişi denmiyor. O yüzden çok ciddi emek var. İkincisi özendirilmesi gereken en temel şeylerden biri bunun bir kooperatif girişi olduğunu anlamak lazım.

TESADÜF DEĞİL, FİKİR ŞART

Ekip işi olacak yani benim fikrim var o halde ben girişimciyim. Kusura bakma kardeşim senin çok güzel fikrin var ama ben duvarlarda duran nice güzel fikirler biliyorum, patentlenmiş ama orada duruyor. Bu, ekiple olan bir şey ve ekip içinde de öyle birbirine de (biraz amiyane kaçabilir ama) hava atmak yok. Mutlaka ve mutlaka her girişimcilik takımında baktığım temel iş ‘fikir şart.’ Takım olayına fazlasıyla önem vermek lazım.

KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ ÜZERİNDE DAHA FAZLA EMEK GEREKLİ