Gerilimin ekonomiye yansıyan gölgeleri

İnsanlar, bütün kuğuların beyaz olduğunun beklentisindedirler; ancak çok ender de olsa siyah kuğulara rastlanılabilir. Aynen Siyah Kuğu teorisi gibi, iki ülke arasında beklenmedik ama muhtemelin gerçekleşmesi durumunda Türkiye’ye gelen yabancı ve yerli yatırımcıların çekilmesine neden olabilir

İçinde bulunduğumuz talihsiz vakaların Türkiye ekonomisine etkisini kısa vadede tahmin etmek mümkündür. Basit dille anlatmak gerekirse, ekonomide herhangi bir şok etkisi yapacak bir olay olmadığı zaman bir gol gibidir. Geçtiğimiz siyasi krizin ekonomiye etkisi; gole atılan büyük taş parçasının yaratmış olduğu ilk dalga beklendiği gibi, döviz ve altın gibi likit menkul değerlerin hızla değerlenmesidir. Bu dalga elbette en çok Amerikan Doları’nı yukarı doğru trend eğilimine sokacaktır.

Bu ilk şok siyasi belirsizliğin ekonomiye olan güvenin azalması olarak algılanacaktır, bu siyasi gerilimin yatırımcı üzerindeki gider etkisi de uzun vadeli yatırımlardan çekilmek olacaktır. Bunu kısa vadede borsanın düşmesi olarak da bekleyebiliriz. Borsadaki portföylerin daha sonra tekrar alınmak üzere kısa vadede nakde dönüştürülmesi iyi bir yatırım stratejisi olabilir.

Daha önceki yazılarımda da bahsettiğim gibi kriz fırsatın ikiz kardeşidir. Bu durumlarda yatırım fırsatı dalganın etkisinden yararlanmak olacaktır. Kısa vadeli olarak Amerikan ve İsviçre dövizlerine yatırım yapılabilir, ortada vadede bu şoktan yararlanarak Türk borsasında düzenli temettü veren fiyat kazanç oranı düşük hisselere yatırım yapılabilinir.

Türkiye İsrail arasındaki ticarete baktığımızda Türkiye bu yılın dört ayında İsrail’e 415 milyon 979 bin Dolarlık ihracat, 695 milyon 406 bin Dolarlık da ithalat yapmış. Bu rakamların her ülke adına da ciddi rakamlar olduğunu düşünüyorum. Sonuçta; bu gerginliğin ekonomi üzerinde olumsuz psikolojik etkisi olacaktır. Belirsizlik muhtemelen artacak ve yatırımları etkileyecektir. Hatta şu anda bile bunun birçok örneğini yaşıyoruz. Antalya’ya gelecek 50 bin İsrailli seyahatlerini iptal etmiş, 35 bin kişilik Marmaris rezervasyonları da aynı şekilde iptal olmuştur. Yıl boyunca gelecek olan tüm gemilerin yolcuları da rezervasyonlarını iptal etmiştir.

İsrail ve Türkiye şu anda kriz yaşasa da uzun vadede iki ülkenin menfaatleri dostluğunun tekrar kuvvetlendirilmesinden yanadır. Dolayısıyla bu siyasi şok etkisi Türk piyasasında geçici olacağını tahmin ediyorum. İki ülke arasındaki gerilimin savaşa dönüşmesi ihtimali oldukça zayıf olduğunu düşündüğümden nakit pozisyonunda olanların borsanın en düşük zamanlarını yatırım için değerlendirebiliriz. Bu krizin etkisini gayrimenkul piyasasına etkisinin minimal olacağını düşünüyorum.

SİYAH KUĞU TEORİSİ

Diğer yandan Amerikalı yazarın kullandığı Siyah Kuğu teorisini anımsadım. Nedir Siyah Kuğu Teorisi? Bu teoriyi ilk gündeme getiren Amerikalı yazar Nassim Nicholas Taleb’dir. Bu teorisinde etkisinin çok büyük şoklara neden olabileceği tahmin edilmesi mümkün olmayan ender vakayı Siyah Kuğu’ya benzetir. Yazar, Birinci Dünya Savaşı’nın çıkışını, 11 Eylül olayının patlak vermesini, kişisel bilgisayarların ve internetin doğuşunu Siyah Kuğu teorisine örnek olarak vermiştir. Teorinin çıkış sebebinin insanların bütün kuğuların beyaz olduğunun beklentisinden çıktığını ifade etmektedir, çok ender de olsa arada siyah kuğulara rastlanılabilir. Aynen Siyah Kuğu teorisi gibi, iki ülke arasında beklenmedik ama muhtemelin gerçekleşmesi durumunda Türkiye’ye gelen yabancı ve yerli yatırımcıların çekilmesine neden olabilir, borsada ciddi ve çok uzun sürebilen çöküş yaratabilir. Bu şok etkisi karaborsa dışında hemen hemen bütün piyasaları ters etkileyecek ve milyarlarca Dolar zarara uğratacaktır.

Her iki ihtimali göze alınca, kısa vadede döviz ve külçe altın iyi bir yatırım aracı olarak görünüyor. Altın yatırımcılarına alım ve satım arasındaki komisyonlar altına bazlı hisselere oldukça yüksek olabildiğinden, külçe altının kendisine yatırım yapılmasını tavsiye ediyorum.

Önceden de bahsettiğim gibi talihsiz olaylar serisinin nereye gittiğini tahmin etmemiz mümkün değil ve bu yüzden yerli ve yabancı yatırımcı huzursuzluğu iç piyasaları ters yönde etkiyecektir. Bütün dileğimiz iki ülke liderlerinin popülist ajandalarını kenara bırakıp Türkiye ve İsrail insanlarının menfaatleri için gerekli ekonomik kalkınma yönünde gelişmelere yol açacak olan barışı ve güveni temin edecek aklı selim adımları atmalarıdır.

Charles Handy’nin dediği gibi. Hayat, hiçbir doğru cevabı olmayan, ancak yine de bir cevap isteyen, sonsuz problemler silsilesidir…

Siyah Kuğu Teorisi nedir?

Bu teoriyi ilk gündeme getiren Amerikalı yazar Nassim Nicholas Taleb’dir. Bu teorisinde etkisinin çok büyük şoklara neden olabileceği tahmin edilmesi mümkün olmayan ender vakayı Siyah Kuğu’ya benzetir. Taleb, Siyah Kuğu olanlarına Birinci Dünya Savaşı’nı, 11 Eylül olaylarını, kişisel bilgisayarların ve İnternet’in doğuşunu örnek olarak vermiştir. Teorinin çıkış sebebinin insanların bütün kuğuların beyaz olduğunun beklentisinden çıktığını ifade etmektedir, çok ender de olsa arada siyah kuğulara rastlanılabilir. Şu anda yaşanan durum gibi…

Yasal Uyarı: Yayınlanan yazının kaynak gösterilerek kullanılan bölümleri hariç tüm hakları Doret Habib’e aittir. Yazının tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya aktif link verilerek yada referans gösterilerek kullanılabilir. Blog yazılarına ayrıca haftalık gazete Şalom’daki köşesinden ulaşılabilir.